مقایسه طرح مبحث «گویش» در کتاب‌های نظام متوسطه قدیم و جدید و بررسی ریخت‌شناسی اسم و ضمیر در گویش‌های مرکزی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

موظف دانشگاه فرهنگیان

چکیده

گویش‌های ایرانی با فراوانی بسیار، در پهنه جغرافیایی وسیعی گسترده‌اند و در طول زمان، همچون زبان فارسی تحول بسیار داشته‌اند. بررسی این گویش‌ها، علاوه بر شناخت  پیوندهای فرهنگی جوامع زبانی ایران ، برای درک ناشناخته‌های زبانی نیز، راهگشایند. این مقاله به دو بخش تقسیم می‌گردد. هدف از بخش نخست،  مقایسه شیوه تقسیم بندی موضوعات زبانشناسی، در سه کتاب زبان فارسی متوسطه قدیم، با کتاب های نگارش متوسطه دوره اول و دوم نظام جدید است. در این تحلیل توصیفی نشان داده شد که حذف مباحث زبانشناسی ساختگرا، از جمله تعریف علمی زبان، گونه ها و گویش های آن، در کتب جدید و انتقال دروس صرف و نحو به کتاب فارسی، نشان از  بازگشت به دستور سنتی دارد. همچنین، وارد کردن دروس آزاد زبان و ادب محلی به کتاب های فارسی دوره اول و دوم جدید، لزوم نگرش علمی به مبحث گویش و ادبیات محلی را می طلبد؛ بدین خاطر، در بخش دوم،  گویش های مرکزی ایران برای نمونه  انتخاب و زیرشاخه های آن  از نظر ریخت شناسی بررسی شدند. هدف، نشان دادن پیوند این گویش ها با پیشینه زبان فارسی بود.  این تحلیل توصیفی نشان داد که در زیر‌شاخه‌ شمال شرقی و بیشتر گویش های زیرشاخه تفرش، ویژگی جنس دستوری برای اسم، هنوز وجود دارد. همچنین صرف غیرفاعلی اسم و ضمیر در گویش ابیانه‌ای، از زیر‌شاخه‌ شمال شرقی و در بیشتر گویش‌های زیرشاخه  تفرشی ، مشاهده گردید. در این تحلیل، روند شکل گیری «نقش نمای اضافه» در فارسی معیار نیز روشن شد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A comparison between teaching approaches of “dialect”, in old and new educational systems in Iran’s high school books, accompanying with noun morphology study in Iran’s central dialects

نویسنده [English]

  • Roshanak Azari
Professor assistant
چکیده [English]

There is a vast variety of Iran’s dialects. They are spread in a wide geographical domain and have had evolution during centuries. The study of these dialects is the key to many unknown linguistic subjects and also the knowledge to cultural attachments between Iranian linguistic communities. This article is divided to two parts. The purpose of first part is comparing the approaches of presenting linguistic subjects in Iran’s high schools; mainly based on educational books of old and new system. This descriptive/comparative analysis shows that elimination of linguistic subjects based on structuralist  approach in new Persian language books and also shifting the syntax  to Persian literature book, is a sign of regression to the traditional grammar. Also, adding some free lessons as “local dialects and literature”, to be written by local teachers and students, requires academic knowledge about it. For accomplishing this goal, second part introduces central Iranian dialects as an example. The sub-branches were analyzed from morphological  point of view. One of the purposes was showing the attachement of these dialects with old periods of Persian language. The descriptive study showed that in  north-eastern sub-branch of central dialects and most dialects of Tafresh sub-branch, grammatical gender and also declension of noun in oblique forms, still exists. It shows that both  sub-branches have saved the traces of Old Persian grammar.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Persian
  • Morphology
  • central dialects
  • educational system